Trung tâm Văn hóa Phú Nhuận và Sài Gòn Audio hợp tác sản xuất và phát hành

Chủ nhiệm và biên tập: TRẦN LONG ẨN

Viết lời giới thiệu: BÙI THẾ DŨNG

Kỹ thuật âm thanh: QUANG HÙNG

Trình bày bìa: TỪ HUY

Giấy phép 192/VHTT/CMN/SX ngày 31.5.96 In tại xí nghiệp in số 7 – TP.HCM

Xin chân thành cảm ơn Chú Trí đã chia sẻ cuốn băng này!

---

---

Có một nền văn hóa guitar cổ điển Sài Gòn?

Sau khi nghe băng cassette “Độc tấu guitar, Vol.1” với Bùi Thế Dũng, Huỳnh Hữu Đoan, Ngô Thị Minh và Châu Đăng Khoa, có thể nói, Sài Gòn không chỉ “chơi” guitar, Sài Gòn tạo nên một văn hóa guitar của riêng mình. Nếu người Tây Ban Nha đặt nền cho cây đàn guitar cổ điển, thì người Sài Gòn khai thác đến tận cùng thế giới âm sắc của nó; nếu Francisco Tárrega khai sinh kỹ thuật tremolo, thì các nghệ sĩ Sài Gòn làm cho “tiếng reo dây” đều đặn hơn, giòn giã hơn. Tây Ban Nha tự hào có những nhà soạn nhạc cho guitar cổ điển; Sài Gòn cũng có những người viết, chuyển soạn và những nhà sư phạm guitar đặt vấn đề thẩm mỹ cho cây đàn từ hoạt động biểu diễn thực tiễn của mình.

Nghe lại băng cassette “Độc tấu guitar, Vol.1” (1996) với tiếng đàn của Bùi Thế Dũng, Huỳnh Hữu Đoan, Ngô Thị Minh và Châu Đăng Khoa, tôi chợt nhận ra Sài Gòn đã âm thầm nuôi dưỡng một cách chơi guitar rất riêng. Không ồn ào, không phô trương, nhưng đủ để thế giới có cái nhìn về “gu” thẩm mỹ âm nhạc tại đô thị của một đất nước đang phát triển, nơi chất lượng tiếng đàn được đặt lên hàng đầu.

Sài Gòn là thành phố của chuyển động và tiếp biến. Cây đàn đến từ Tây Ban Nha, đi qua châu Âu, châu Mỹ, Đông Bắc Á, Đông Nam Á, đến khi vào Sài Gòn thì tạo nên một hệ thống mở: mở cho đối thoại với dân ca, mở cho ngôn ngữ đô thị, mở cho các thế hệ. Đó là cách một truyền thống sống: không đứng im, không đứt đoạn.

Nếu người Tây Ban Nha khai sinh cây đàn guitar cổ điển, thì ở Sài Gòn, người chơi guitar chọn đi sâu vào âm sắc. Họ chăm chút màu sắc tiếng đàn từ vị trí chạm dây đến độ ngân của từng nốt, sao cho âm thanh vừa sáng vừa mềm, rõ ràng mà không gay gắt. Cảm giác là mọi thứ đều vừa phải, nốt đầu gọn gàng, thân âm trong trẻo, nốt cuối khép lại trọn vẹn. Kỹ thuật Tremolo (reo dây), với Sài Gòn, không chỉ là kỹ thuật. Nó là “tiếng reo” có nhịp thở và tiếng lòng. Dải âm vẫn đều, nhưng mỗi hạt âm như có điểm tựa, giúp giai điệu nổi rõ ngay cả khi chạy nhanh. Nhờ vậy, người nghe không bị cuốn vào phô diễn, mà vẫn theo kịp câu chuyện của bài nhạc.

Sài Gòn cũng có những người viết, chuyển soạn và biên tập cho guitar. Những ca khúc trữ tình đô thị khi bước vào ngôn ngữ guitar cổ điển được giữ trọn đường nét giai điệu và khoảng lặng. Kỹ thuật vì thế trở thành phương tiện để nói năng một ngôn ngữ guitar hoa mỹ, nhưng không phải đích đến. Chơi guitar cổ điển là đi tìm “cái đẹp”, cái trừu tượng nằm ở sở thích của mỗi người, mỗi cộng đồng, mỗi thời đại. Chính vì không thấy nó nên người ta mãi kiếm tìm và khám phá sự thi vị trên cuộc hành trình tìm kiếm không có đích đến cuối cùng.

Một nền văn hóa không chỉ nằm trên sân khấu biểu diễn. Nó có mặt trong lớp học, các câu lạc bộ, trong những xưởng đàn thủ công và trong những phòng thu âm, xưởng in ấn xuất bản phẩm. Sài Gòn có hẳn một hệ sinh thái guitar vận hành ổn định từ biểu diễn, giảng dạy đến sản xuất – xuất bản.

Trên cùng một băng cassette, bốn nghệ sĩ mang bốn sắc thái. Có người nổi bật ở sự kỷ luật của tiết tấu, có người tinh tế ở biến hóa âm sắc, có người giàu chất ca xướng, có người tuân theo khuôn mẫu chuẩn mực sư phạm. Điểm chung ở họ là sự tin cậy của từng nốt nhạc, đúng chỗ, đúng ý, không dư, không thiếu. Có lẽ vì thế, khi kết thúc cuộn băng cassette này. Người nghe nhớ một giọng nói bằng guitar rất nhỏ nhẹ mà rõ ràng, giản dị mà tinh tế.

Nếu Tây Ban Nha là cội nguồn, thì Sài Gòn là mảnh đất màu mỡ để vun trồng tiếng đàn nở thêm những sắc màu riêng, dịu dàng và bền bỉ. Vì vậy, ta có thể khẳng định: có một nền văn hóa guitar cổ điển Sài Gòn.

Nguyễn Huỳnh Thy Phương